W odróżnieniu od zwykłego konta oszczędnościowego polisa posagowa nie skupia się tylko na tym, ile uda się odłożyć. Kluczowe jest kto gwarantuje, że ten plan zostanie zrealizowany, jeśli po drodze wydarzy się coś złego. I tu na scenę wchodzi ubezpieczyciel.
„Polisa posagowa to nie jest prezent na osiemnaste urodziny. To jest odpowiedź na pytanie: czy Twój plan na start dziecka przeżyje Twoje własne życie?” – Ewelina Kozłowska, ekspert ds. programów życiowych, Polska Kancelaria Brokerska.
CZYM NAPRAWDĘ JEST POLISA POSAGOWA?
W języku technicznym polisa posagowa to długoterminowe ubezpieczenie na życie połączone z elementem oszczędnościowym, w którym:
• ubezpieczającym i ubezpieczonym jest zazwyczaj rodzic lub opiekun,
• beneficjentem – dziecko,
• celem – zgromadzenie określonego kapitału na ustalony moment w przyszłości (np. 18 czy 21 urodziny dziecka),
• a po drodze – zabezpieczenie scenariusza, w którym rodzic umiera lub poważnie choruje zanim plan zostanie dokończony.
W najprostszym wariancie wygląda to tak: rodzic umawia się z ubezpieczycielem, że przez kilkanaście lat będzie płacił składkę. Ubezpieczyciel zobowiązuje się, że w określonym roku, zwykle przy wejściu dziecka w dorosłość, wypłaci wskazaną sumę pieniędzy. Jeśli rodzic dożyje tego momentu, dostaje twarzową wypłatę z tytułu dożycia. Jeśli nie, polisa „przeskakuje” przez jego śmierć: pieniądze i tak trafią do dziecka.
Na tym właśnie polega różnica między polisą posagową a klasycznym „odkładaniem na dziecko” na koncie czy w funduszu inwestycyjnym. Oszczędności w banku nie mają wbudowanego scenariusza: co, jeśli płatnik umiera po 7 latach, a plan miał trwać 18? W polisę posagową ten scenariusz jest wpisany od początku.
CO POLISA POSAGOWA „ROBI” W ŻYCIU RODZINY
Wyobraźmy sobie rodzinę, która dziś widzi swoje kilkuletnie dziecko z tornistrem większym niż ono samo. Dziś problemem jest przejście przez pasy, za chwilę, wybór szkoły średniej, za kilkanaście lat, studia, własne mieszkanie, może firma. Każdy rodzic ma w głowie jakąś wersję tego scenariusza, ale mało kto zadaje sobie niewygodne pytanie: czy to wszystko nie jest oparte na założeniu, że nic mi się po drodze nie stanie?
Polisa posagowa porządkuje ten temat brutalnie prosto. Ustalasz:
• na jaką kwotę chcesz zabezpieczyć start dziecka (np. 100, 200, 300 tys. zł),
• w jakim wieku dziecka ten kapitał ma być dostępny,
• ile jesteś w stanie realnie odkładać miesięcznie lub rocznie.
Ubezpieczyciel liczy, czy przy danym czasie trwania umowy i poziomie składki można ten cel zrealizować. Jeśli się da, podpisujecie kontrakt. Od tego momentu plan przestaje być wyłącznie Twoim prywatnym „postanowieniem rodzica”, a staje się zobowiązaniem finansowym dwóch stron: Twoim i zakładu ubezpieczeń.
Jeżeli wszystko idzie dobrze – po kilkunastu latach dziecko dostaje wypłatę i może:
• sfinansować studia w Polsce lub za granicą,
• wpłacić wkład własny na mieszkanie,
• założyć działalność gospodarczą bez zaciągania długu od rodziny.
Jeżeli po drodze „życie się wydarzy” – śmierć, ciężka choroba, trwałe inwalidztwo rodzica – polisa przejmuje rolę tego, kto miał płacić. To nie jest magia. To konstrukcja, w której część składki finansuje ochronę, a część – oszczędzanie.
CZYM POLISA POSAGOWA NIE JEST
W praktyce doradczej widzimy kilka powtarzalnych nieporozumień.
Po pierwsze, polisa posagowa to nie jest „najlepsza lokata świata”. Jeżeli ktoś przedstawia ją tylko w kategoriach „oprocentowania” i „zysku w stosunku do banku”, to sprzedaje połowę prawdy. Owszem, są tam elementy inwestycyjne, ale sednem produktu jest gwarancja realizacji celu, a nie ściganie się z indeksem giełdowym.
Po drugie, to nie jest „prezent z katalogu ubezpieczyciela”, coś, co można kupić „przy okazji” zakładania konta. Zła konstrukcja polisy posagowej może oznaczać, że:
• płacisz za wysoką składkę w stosunku do swoich możliwości,
• za mała część pieniędzy pracuje na realny kapitał,
• warunki wcześniejszego wyjścia są dramatycznie niekorzystne.
Po trzecie, polisa posagowa nie jest też zwykłą polisa na życie „z dopisanym dzieckiem”. Klasyczne ubezpieczenie na życie ma za zadanie zabezpieczyć bliskich w razie nagłej śmierci płatnika. Polisa posagowa ma dużo węższy, ale bardziej precyzyjny cel: doprowadzić konkretną kwotę pieniędzy do konkretnej daty i to właśnie jest jej siła.
„Jeżeli ktoś mówi, że polisa posagowa to przede wszystkim „korzystne oprocentowanie”, to patrzy na ten produkt jak na lokatę z gadżetem. My traktujemy ją jak kontrakt na przyszłość dziecka.” – Magdalena Płatek, ekspert ds. programów życiowych, Polska Kancelaria Brokerska
INFLACJA, GWARANCJE, INWESTOWANIE – GDZIE JEST HACZYK
Świat polis posagowych podzielił się w praktyce na dwie główne szkoły:
Konstrukcje bardziej zachowawcze – z gwarantowaną kwotą na koniec i ostrożnym mechanizmem waloryzacji.
Konstrukcje „dynamiczne” – powiązane z funduszami inwestycyjnymi, gdzie potencjał zysku jest większy, ale większe jest też ryzyko wahań.
Rodzice często słusznie pytają: „czy te pieniądze będą coś warte za 18 lat?”. I tutaj zaczyna się praca analityczna, bo polisa posagowa sama w sobie nie rozwiązuje problemu inflacji. Rozwiązuje problem ciągłości wpłat i scenariusza śmierci płatnika. O inflację trzeba zawalczyć osobno, poprzez:
• indeksację składki,
• odpowiedni dobór strategii inwestycyjnej,
• łączenie polisy posagowej z innymi formami oszczędzania.
Rolą brokera PKB jest brutalna szczerość: pokazanie klientowi, ile w danym produkcie kosztuje ochrona, ile – koszty, a ile realnie pracuje na kapitał. I czy w świetle możliwych scenariuszy inflacyjnych to ma ekonomiczny sens.
JAK WYGLĄDA DOBRA POLISA POSAGOWA „OD ŚRODKA”
Na dobry program posagowy patrzymy w PKB przez trzy pryzmaty:
Cel – czy kwota i czas trwania są realistyczne w stosunku do możliwości rodziny? Czy to jest kwota, która „zrobi różnicę”, czy tylko ładna suma na papierze?
Konstrukcja – jak zbalansowane są: ochrona życia rodzica, element oszczędnościowy, koszty, elastyczność (możliwość zawieszenia składki, zmiany parametrów)?
Droga wyjścia – co się dzieje, jeśli życie wymusi zmianę planów? Jak wyglądają wartości wykupu w różnych momentach? Czy klient rozumie, co się stanie, jeśli po 7 latach będzie musiał przerwać?
Dobra polisa posagowa to taka, w której rodzic nie czuje się złapany w pułapkę, tylko ma poczucie, że podjął świadomą decyzję: wiem, za co płacę, rozumiem konstrukcję, akceptuję długi horyzont.
ROLA BROKERA PKB – ADWOKAT DZIECKA CZY „SPRZEDAWCA MARZEŃ”?
Tu wchodzimy w obszar, gdzie różnica między zwykłą sprzedażą a profesjonalnym doradztwem jest szczególnie widoczna. Polisa posagowa opowiada się łatwo, wystarczy pokazać uśmiechnięte dzieci, opowiedzieć historię o studiach za granicą. Trudniej jest pokazać tabelę wartości wykupu, założenia inflacyjne, scenariusze „co jeśli przestaniesz płacić po pięciu latach”.
W Polskiej Kancelarii Brokerskiej staramy się być adwokatem przyszłego dorosłego, a nie tylko „kurierem polisy”. To oznacza:
• weryfikację, czy polisa posagowa w ogóle ma sens w danej sytuacji – czy nie lepiej połączyć zwykłe ubezpieczenie na życie z innymi narzędziami oszczędzania,
• analizę kilku rozwiązań dostępnych na rynku – z różnych towarzystw, z różną konstrukcją,
• pokazanie rodzicowi nie tylko „ładnej historii na koniec”, ale także „ciemniejszej strony” – co się stanie, jeśli plan się przerwie.
„Naszą rolą nie jest sprzedanie polisy posagowej za wszelką cenę. Naszą rolą jest doprowadzić do tego, żeby za 15–20 lat ktoś mógł powiedzieć: to była jedna z najmądrzejszych umów, jakie rodzic podpisał w moim imieniu.” – Ewelina Kozłowska, ekspert ds. programów życiowych, Polska Kancelaria Brokerska.
PODSUMOWANIE: DEFINICJA W WERSJI LUDZKIEJ
Polisa posagowa to długoterminowe ubezpieczenie na życie połączone z oszczędzaniem, którego celem jest doprowadzenie określonej kwoty pieniędzy do konkretnego momentu w życiu dziecka, niezależnie od tego, czy rodzic dożyje finału tego planu.
To narzędzie do: uporządkowania myślenia o finansowym starcie dziecka, przeniesienia części odpowiedzialności z jednego człowieka na instytucję, zbudowania pomostu między dzisiejszą troską a przyszłą dorosłością.
Rola brokera PKB polega na tym, by od początku oddzielić marzenia od matematyki. Pokazać, co jest obietnicą reklamy, a co twardą konstrukcją prawną i finansową. Sprawić, by polisa posagowa była naprawdę tym, czym w założeniu ma być: kontraktem na przyszłość dziecka, który przetrwa nie tylko czas, ale i nieprzewidywalność dorosłego życia.
